Hockeytechnieken: het hockeykompas

Hockey is een heel complexe sport. Er zijn meer dan 100 technieken, er wordt gespeeld met
een kleine, harde bal die ook nog eens met één kant van een stick gespeeld moet worden. De
spelers moeten al die technieken toepassen in een continu veranderende omgeving en hebben
in balbezit maar weinig overzicht (gebukte houding bij het spelen van de bal). Kortom: veel
handelingen in een complexe omgeving met weinig overzicht.

Om de technische vaardigheden aan te leren en spelers te leren de technieken toe te passen
in die complexe omgeving is het hockey kompas ontwikkelt. Dit hulpmiddel geeft
trainers/coaches handvatten bij het aanleren en analyseren van de circa 30 basistechnieken
die een speler in staat stelt om rondom het lichaam, vrij te kunnen hockeyen. Daarbij is er
oog voor het aanleren van de juiste grip en wordt er ruimte gegeven voor de, voor de
individuele speler, optimale en eenvoudigste uitvoering van de techniek.

Binnen het hockeykompas kunnen alle technieken geplaatst worden. Bij de 30 basistechnieken
die geplaatst zijn in het kompas:

1. Wordt de methodische lijn van technieken zichtbaar van makkelijk naar moeilijk;
2. Wordt de grip en balpositie helder weergegeven;
3. Wordt het meest gebruikelijke bereik (afstand waarvoor de techniek gebruikt wordt) van
   pass- en scoringstechnieken weergegeven;
4. Wordt per techniek aangegeven welke richtingen je de bal kan passen/drijven en uit welke
   richtingen je de bal kan ontvangen;
5. Kan worden bepaald welke technieken nodig zijn om alle ruimten om je lichaam te
   bespelen.

Afb. 1: Kompas – korte backhandslag naar rechts

Leeswijzer kompas
Bij het lezen van het kompas is het belangrijk om te weten dat de speler in het midden altijd
met zijn gezicht richting het noorden staat (zie afbeelding 2). Vanuit deze positie kunnen alle
technieken in het kompas geplaatst worden. Bij het passen, drijven, scoren, passeren en
afpakken wordt geredeneerd van de speler af: de ‘forehand push (uit stand)’ speel je richting
NW-W of W-ZW (zie afbeelding 2). Bij het aannemen wordt geredeneerd naar de speler toe:
bij de forehand aanname (zie afbeelding 3) wordt een bal aangenomen uit één van de
richtingen tussen O (oost) en W (west). Tot slot zie je bij alle technieken waarbij de bal
gespeeld wordt een blauwe en rode lijn om het kompas (zie afbeelding 2). Deze lijn geeft de
gebruikelijke afstand die de bal kan overbruggen met de betreffende techniek. Een forehand
push (uit stand) wordt gebruikt voor afstanden tot 20 meter, terwijl een forehand flats over
het algemeen gebruikt wordt om 20 meter of verder te overbruggen.

Afb. 2: Kompas – forehandpush

Afb. 3: Kompas – forehand aanname

Methodische lijn per techniek
Eén techniek kan gebruikt worden om naar verschillende richtingen te spelen: met bijvoorbeeld
een forehand push kan rechtdoor (N-NW) of naar een links of rechts (NO-O of W-NW) worden
gespeeld. Maar een forehand push naar rechts (NO-O) is veel moeilijker dan een forehand
push naar links (W-NW). Om de moeilijkheidsgraad in het kompas weer te geven, wordt er
gebruik gemaakt van de kleuren groen, geel en rood (zie afbeelding 4). De groene variant is
het eenvoudigst en de rode variant het moeilijkst. Op deze manier wordt de methodische lijn
van elke techniek zichtbaar. Dit kun je gebruiken bij het aanleren van verschillende technieken
en om te bepalen welke technieken voor welke positie het meest belangrijk zijn.
Bij het aanleren van de technieken kun je ook achterhalen welke techniek, voor welke type
pass of aanname het meest geschikt is. Een voorbeeld is het aannemen van de bal: komt de
bal van rechts (O) is het makkelijker om de bal aan te nemen op de backhand, voorbij je
lichaam (zie afbeelding 5), dan op de forehand rechts naast je lichaam (zie afbeelding 6). Wil
je nog een stap verder gaan? Neem dan een ‘leeg kompas’ en ga op basis van de vlakken een
lijn maken van makkelijk naar moeilijk voor het spelen en aannemen van de bal in alle
‘windrichtingen’.

afb. 4: Kompas – duwpass

Afb. 5: Kompas – forehand aanname bal van voren/zijkant

Afb. 6: Kompas – backhand aanname bal van voren/zijkant

Afb. 7: Kompas – forehand aanname bal van achteren

Afb. 8: Kompas – backhand aanname bal van achteren

De grip
Bij elk kompas wordt ook de grip weergegeven (afbeelding 9). De grip is een zeer essentieel
onderdeel van een techniek en een verkeerde technische uitvoering komt vaak door een
verkeerde grip. Als je bijvoorbeeld een verkeerde grip hebt bij de indian dribble, dan gaat het
lichaam compenseren en/of een andere houding aannemen. Dit is niet efficiënt. Het is daarom
van cruciaal belang dat er zo vroeg mogelijk wordt begonnen met het aanleren van de juiste
grepen. Spelers hebben daar hun hele hockey carrière plezier van, gaan technieken sneller
beheersen en krijgen hierdoor makkelijk(er) toegang tot ruimte om hun heen. Bovendien zorgt
een goede grip voor een efficiëntere uitvoering van een techniek, wat weer ten goede komt
aan de handelingssnelheid van een speler.

Afb. 9: Kompas – forehand flats (uit stand)

Balpositie en voetenstand
Om het kompas compleet te maken, is ook de voetenstand en balpositie toegevoegd per
techniek (afbeelding 9). Zowel de voetenstanden als de balposities geven een ideaalbeeld
weer. Aangezien de meeste technieken in beweging worden uitgevoerd, kan het natuurlijk
voorkomen dat de voeten in een andere positie staan. Zowel de voetenstand als de balpositie
zijn dus richtlijnen om de bal te spelen of te ontvangen. Opvallend detail: De bal kan het
eenvoudigst vanaf de beste balpositie worden gespeeld als de juiste grip wordt toegepast.

Kompas als analyse model
Het kompas kan ook worden gebruikt bij het analyseren van technieken. Het geeft een heldere
samenvatting van de grip, balpositie en voetenstand die een belangrijke rol spelen in de juiste
uitvoering van technieken. Hierdoor kunnen fouten worden herkend en wordt in een oogopslag
inzichtelijk wat er nodig is om tot de juiste uitvoering van een techniek te komen.
Om trainers/coaches te ondersteunen bij het gebruik van het kompas en om de technieken op
een goede manier aan te leren zijn filmpjes van de belangrijkste basistechnieken gemaakt.
Deze filmpjes zijn hier te vinden. Daar vind je ook de hockeykompassen die zijn ontwikkeld.