Screenen van vrijwilligers

Het is raadzaam om nieuwe vrijwilligers te screenen. Als vereniging heb je een aantal mogelijkheden om meer grip te krijgen op de mensen die actief zijn binnen je vereniging.

Kennismakingsgesprek
Indien mogelijk kan je als vereniging een kennismakingsgesprek voeren met potentiële vrijwilligers. Een kennismakingsgesprek is niet onbeleefd, maar laat zien dat de organisatie de inzet van vrijwilligers serieus neemt. Vraag in het gesprek naar de motivatie van de vrijwilliger om met kinderen te willen werken, naar zijn werkervaring en referenties bij vorige organisaties.

Verklaring Omtrent Gedrag (VOG)
Een Verklaring Omtrent Gedrag is een verklaring waarbij het Ministerie van Justitie controleert of de aanvrager strafbare feiten heeft gepleegd die een risico vormen voor de functie waarvoor de verklaring wordt aangevraagd. Zo zal iemand die ooit veroordeeld is voor ontucht met minderjarigen geen VOG krijgen voor trainer/begeleider van een jeugdteam. Het feit dat iemand zo’n verklaring kan overleggen betekent niet dat iemand nooit met Justitie in aanraking is geweest. Een VOG is een goede mogelijkheid om meer zekerheid te verkrijgen over het verleden van een nieuwe trainer, leider of verzorger. De VOG moet door de persoon zelf worden aangevraagd. Een VOG moet samen met de kandidaat aangevraagd worden via de website gratis VOG. De vereniging onderneemt altijd de eerste actie bij een VOG-aanvraag, door op die website een account aan te maken. Lees de handleiding ‘Gratis VOG in 5 stappen‘ voor de gehele procedure.

Breder preventief beleid
Voor het aanmaken van een account, waarna VOG’s gratis aangevraagd kunnen worden, dient de sportorganisatie te laten zien dat breder preventief beleid gevoerd wordt. Onderdeel hiervan is het aanstellen van een VertrouwensContactPersoon, het voeren van aannamebeleid zoals het checken van referenties bij trainers, het hanteren van de gedragsregels voor begeleiders of andere maatregelen die de organisatie heeft, zoals omgangsregels binnen de organisatie.

Een Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) voor vrijwilligers die werken met minderjarigen of met sporters met een verstandelijke beperking is een belangrijke stap in het preventieve beleid. Het verplicht stellen van een VOG als een begeleider wordt aangesteld en dit elke 3-5 jaar herhalen, biedt een eenvoudige en gratis manier om te checken of de betreffende begeleider niet eerder voor een gewelds- of zedendelict veroordeeld is. De praktijk leert dat sommige veroordeelden steeds weer posities bemachtigen – zoals als begeleider in een sportclub – waarin ze gemakkelijk in contact komen met kwetsbare slachtoffers.
Steeds meer sportorganisaties en andere vrijwilligersorganisaties (zoals scouting, kindervakantieweken) maken gebruik van deze regeling en daardoor wordt het des te belangrijker voor elke sportorganisatie om dit ook bij de eigen organisatie structureel door te voeren.

Maar… Een VOG is een zeer geschikt middel om vrijwilligers te weren die eerder in aanraking zijn geweest met Justitie en hiervoor zijn veroordeeld. Echter komt het helaas vaak voor dat er geen veroordeling plaats vindt. Voor slachtoffers en gedupeerde verenigingen is dit zeer vervelend. Vaak gaat deze vrijwilliger weg bij de vereniging en kan gemakkelijk aan de slag bij een andere vereniging. Want zonder veroordeling, zal iemand gewoon een VOG krijgen. Daarom zijn er naast het aanvragen van de VOG een aantal andere belangrijke stappen die een vereniging kan nemen voordat deze een samenwerking aan gaat met een nieuwe vrijwilliger, om zo mensen met ongewenste bedoelingen te weren uit de sport.

Verplicht lidmaatschap KNHB voor functionarissen
Naast de procedure bij Justitie is het belangrijk dat ook een procedure via het tuchtrecht van de bond wordt gestart. Op deze manier kan iemand veroordeeld worden via de tuchtrechter en op deze wijze in het Register Seksuele Intimidatie (SI) terecht komen voor de jaren waarvoor iemand veroordeeld is. Door het raadplegen van dit register door de vereniging, wordt het moeilijker gemaakt voor een persoon om ergens anders weer de fout in te gaan. Veroordeling vindt plaats via het tuchtrechtelijke orgaan van NOC*NSF, deze kan op haar beurt straffen opleggen die meer raakvlak hebben met de sport. Zo kunnen meldingen die geen kans van slagen hebben in het Justitionele traject aan de tuchtrechter voorgelegd worden.
Indien beide organen worden benaderd volgen er uit ieder traject gepaste straffen. Zo kan een zedendelict via de Justitionele weg veroordeeld worden met 4 jaar gevangenisstraf. De tuchtrechter kan in dit geval de maatregel opleggen dat deze persoon levenslang wordt geweigerd in de sport. Deze persoon zal dus bij geen enkele vereniging aan de slag mogen als vrijwilliger. Verenigingen en sportbonden hebben te maken met vele vrijwilligers. Om ervoor te zorgen dat alle functionarissen onderworpen zijn aan het tuchtrecht van de KNHB moeten verenigingen deze personen gedurende de periode dat zij een functie uitoefenen als lid aanmelden bij de KNHB. Meer informatie lees je hier.

Referenties checken
Een vereniging kan ook de achtergronden van nieuwe vrijwilligers controleren. Dit kan door op basis van het CV contact op te nemen met verenigingen uit het verleden waar de vrijwilliger actief is geweest. Vraag in het kennismakingsgesprek met de nieuwe vrijwilliger of hij/zij ervaringen heeft in het verenigingsleven en vraag of je daar referenties van mag na bellen. Vraag hierbij naar mensen die direct met de nieuwe vrijwilliger hebben samengewerkt en vraag bij hen na of de verkregen informatie (uit het cv of gesprek) juist is.
Benieuwd wat je als vereniging mag vragen of mag vertellen over de persoon van wie referenties opgevraagd worden? Neem dan contact op met het centrum voor Veilige sport via: +319002025590 of centrumveiligesport@nocnsf.nl.

Gedragsregels kennen en bekend maken
Neem in alle contracten die je als vereniging afsluit met begeleiders de ‘Gedragsregels Seksuele Intimidatie‘ van de georganiseerde sport op. Dit kan expliciet, maar ook door middel van een verwijzing naar het huishoudelijk reglement. Belangrijk is in ieder geval dat de ondertekenende partij kennis neemt van de gedragsregels en zich hier contractueel aan conformeert. Voor vrijwilligers ligt dit anders: zij ondertekenen doorgaans geen contract. Het is belangrijk om ook deze personen kennis te laten nemen van deze gedragsregels.

Bevragen registratiesysteem Seksuele Intimidatie
De vereniging kan het registratiesysteem Seksuele Intimidatie bevragen of de kandidaat is opgenomen in het Registratiesysteem voor plegers Seksuele Intimidatie. Dit sportbrede systeem, dat goedgekeurd is door het College Bescherming Persoonsgegevens, registreert plegers na een straf – of tuchtrechtelijke veroordeling voor een van te voren vastgestelde periode. Een aanvraag kan ingediend worden bij de gemachtigde van de bond. Neem hiervoor contact op met je sportbond.

Voor vragen over de screening van vrijwilligers en betaalde krachten kan je contact opnemen met een van onze vertrouwenscontactpersonen: Chantal Mies (030 – 307 76 13) en Eline van Zinnicq Bergmann (030 – 307 76 72). Zij zijn ook bereikbaar op het mailadres vertrouwenszaken@knhb.nl.